Tegenwoordig maken we ons druk of we op vakantie in Torremolinos de volgende dag wel een bedje bij het zwembad kunnen bemachtigen, maar in de Middeleeuwen hadden reizigers heel andere sores.
Pelgrims, kruisvaarders, handelaren, spionnen, maar ook ‘gewone’ geloofsfanaten trokken in de 14e en 15e eeuw de stoute schoenen aan om in het Heilige Land neer te knielen voor allerlei wel dan niet feitelijk juiste relikwieën.
Want werden in dit klooster echt de laatste nagels van Jezus bewaard en heeft hij hier in deze grot daadwerkelijk een voetafdruk achtergelaten?
Iedereen die in de Middeleeuwen op pad durfde te gaan, de boze wijde wereld in, deed dit veelal vanuit geloofsovertuiging (boetedoening via een pelgrimstocht was reuze in zwang toentertijd), maar ook wel vanuit de onweerstaanbare drang om te weten wat er achter de horizon lag. Wat was er nog meer dan de eigen hoftuin, stoffige bibliotheek en waterput?
Het reizen ging in die tijd niet bepaald van een leien dakje, integendeel. Schrijver Anthony Bale – hoogleraar aan de Universiteit van Londen en gespecialiseerd in Middeleeuwse geschiedenis – brengt dit roemruchte verleden op een even onweerstaanbare als verrassende manier tot leven.
Hij nodigt de lezer uit door een wereld te reizen die doorspekt is van buitengewone wonderen en lang vergeten oriëntatiepunten. We reizen mee met geleerden, spionnen en heiligen, van West-Europa tot het Verre Oosten, naar de Antipoden en de uiteinden van de wereld.
Op reis in de Middeleeuwen is geen gewone reisgids, dit boek bevat alles: van godslasterlijke pelgrimsinsignes tot Venetiaanse laxeermiddelen, vliegende doodskisten, ontmoetingen met bandieten en afspraakjes met prinsessen.
Bale schreef een levende atlas van de Middeleeuwen, waarin het onderscheid tussen echte en ingebeelde plaatsen vervaagt. Maar ook hoe spannend het was onderweg met roversbendes, de eindeloze boottochten, het slapen tussen de ezels en paarden op een ongemakkelijke strozak, de insecten, het gebrek aan gezond voedsel en de torenhoge betalingen (dukaten!) die je moest doen om ergens te komen of een veilige doorgang te krijgen.
Reizigers kregen van alle kanten goed en medisch advies hoe om te gaan met ziekten en tegenslagen. Het bovenstaand advies van John van Gassenden is tekenend. Hij had er nog een paar:
- Drinkt u te veel wijn, dan moet een man zijn testikels wassen met zout en azijn en een vrouw moet een stengel of blad van een kool eten, met suiker.
- Na een zware reis in warm weer moet u de voeten wassen in kamille, venkel en andoorn. Drink absint erbij en de uitputting zal spoedig verdwijnen.
- De reiziger moet ook wat alsem meenemen en een stengel van de kuisheidsboom, daardoor zal hij niet struikelen of moe worden.
Denk daar maar eens aan als u uw handdoek uitvouwt bij het zwembad van een all inclusive resort…
Het boek Op reis in de Middeleeuwen is verschenen bij uitgeverij balans en is te koop bij alle reguliere boekhandels en bol.com
