Je kent het beeld: je gaat in een soort tunnelmachine en die ‘leest’ je hele lichaam uit. Steeds meer mensen nemen het zekere voor het onzekere en laten zich helemaal scannen.
Het kan zijn dat de scan aandoeningen opspoort, maar ook rijst de vraag of het echt zinvol is voor gezonde individuen zonder klachten. Wat zijn de voordelen, en weegt dat op tegen de risico’s?
Volgens radioloog dr. Peter van der Veen bieden bodyscans “mogelijk inzicht in onontdekte gezondheidsproblemen, zoals tumoren, verwijdingen van bloedvaten of hartafwijkingen”. Het vroege stadium waarin deze aandoeningen worden opgemerkt, biedt een kans op snellere behandeling en wellicht een betere prognose. Dit klinkt als een duidelijke winst voor de gezondheid, vooral bij risicogroepen zoals rokers of mensen met een familiegeschiedenis van ernstige aandoeningen.
Toch is er een keerzijde. Volgens hoogleraar preventieve geneeskunde dr. Marie de Jong kan een bodyscan ook leiden tot overdiagnose. “Scans kunnen onschuldige afwijkingen detecteren die nooit een probleem zouden worden, maar die wel zorgen baren.” Deze zogenaamde ‘incidentalomen’ zetten een keten van onderzoeken in gang die onnodige stress en onzekerheid veroorzaken, zonder daadwerkelijk voordeel voor de gezondheid. Bovendien kan blootstelling aan straling bij CT-scans op lange termijn zelf gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.
Psychologisch gezien kan een bodyscan meer kwaad dan goed doen.
Dr. Jan Koopman, klinisch psycholoog, stelt dat “het gevoel van controle over je gezondheid juist kan omslaan in constante onzekerheid, vooral wanneer er onduidelijke resultaten naar boven komen”.
De geruststelling die men zoekt, kan veranderen in een bron van angst en wantrouwen jegens het eigen lichaam. Want wie scant vindt altijd wel iets.
Om maar een voorbeeld te noemen: misschien staat een bloedvat in de hersenen op springen, maar is dat niet te opereren. ,,Dat is een tikkende tijdbom waarmee je moet leren leven.” Er is overigens ook geen wetenschappelijk bewijs dat het routinematig uitvoeren van bodyscans bij gezonde personen de levensverwachting verhoogt. Volgens een rapport van de Gezondheidsraad leidt het gebrek aan specifieke klachten bij de meeste mensen tot een relatief kleine kans op de ontdekking van levensbedreigende aandoeningen.
Conclusie: Hoewel een total bodyscan waardevol kan zijn bij risicogroepen of mensen met specifieke klachten, weegt de kans op onnodige stress en overdiagnose voor de gemiddelde gezonde persoon zwaarder.
Foto: Getty
