Zij is net verhuisd naar een verzorgingstehuis dat gespecialiseerd is in zorg voor slechthorenden en slechtzienden. ‘Krijg ik hier ook ooit mee te maken, is het erfelijk?’ vroeg ik aan mijn vader, nadat hij verteld had hoe eenzaam mijn oma zich voelt sinds ze met niemand meer echt kan communiceren. Daar had m’n vader niet echt antwoord op, en dus ben ik zelf maar op onderzoek uit gegaan. Mijn iPhone geeft meerdere malen per week de melding dat ik mijn oortjes zachter moet zetten, omdat ik anders het risico loop om gehoorschade op te lopen. En eerlijk… ik luister niet vaak naar dat advies.
En dat moet ik misschien toch wel doen. Maar liefst 1,3 miljoen mensen in Nederland hebben namelijk te maken met matig tot ernstig gehoorverlies. Vaak gaat het om ouderdomsgehoorverlies. Dat aantal vond ik echt behoorlijk veel en had ik niet verwacht. Daarnaast verloopt het proces vaak geleidelijk, zodat je dus zelf niet meteen doorhebt dat je steeds minder gaat horen — totdat het te erg wordt. Oké, even een momentje van paniek bij mij.
Gelukkig is dat niet nodig: ‘Vaak kan het gehoorverlies goed verholpen worden met de juiste apparatuur en kan daarmee ook eenzaamheid voorkomen worden,’ zegt Anne Venneri, die audicien is bij Specsavers. ‘Echter, de slechthorende zelf neemt vaak niet tijdig actie omdat de drempel te hoog of de schaamte te groot is. Daarom speelt de omgeving zo’n essentiële rol in het vroegtijdig signaleren van het probleem en vervolgens het gesprek aan te gaan.’
Dat het goed verholpen kan worden, mits je er op tijd bij bent, vond ik dan wel weer heel goed nieuws. Maar hoe weet ik nou of er bij mij wel of niet al sprake is van gehoorschade? Gelukkig heb je daar een checklist voor.
Signalen van gehoorverlies:
- Iemand zegt vaker ‘wat zeg je?’ of is “afwezig” tijdens een gesprek.
- Iemand wil altijd aan dezelfde kant zitten als je met hem/haar kletst of leunt naar voren.
- Het volume van de tv, radio en telefoon gaat steeds een tikkie hoger.
- Iemand geeft vreemde antwoorden of reacties, omdat slechthorenden proberen te liplezen of zelf de missende informatie invullen.
- Slechthorenden worden vaak stiller in grotere groepen. Door veel omgevingsgeluid kunnen mensen met beginnend gehoorverlies de weg kwijtraken in het geroezemoes.
- Telefoon- en online gesprekken gaan lastig, omdat hier veel ruis bij komt. Een slechthorende kan hier niet goed mee omgaan.
- Er wordt niet gereageerd op de deurbel.
- Luisteren met een frons. Bij beginnende slechthorendheid moet je extra moeite doen om een ander te verstaan en daarbij kan je gaan fronsen.
Het constateren van gehoorverlies bij jezelf is best lastig. Misschien omdat je het in het begin niet wilt accepteren, of denkt dat het wel meevalt. Daarom is het juist belangrijk dat de omgeving ook heel alert blijft. Dus ken jij iemand op wie de bovenstaande punten van toepassing zijn? Probeer dan het gesprek met diegene aan te gaan. Omdat veel slechthorenden zichzelf isoleren (en dat gaandeweg steeds meer doen) en zich ook kunnen schamen, is het fijn als een vertrouwenspersoon dit gesprek met ze aangaat. Waar je dan op kan letten? Hierbij een aantal tips:
Voer het gesprek op een veilige plek (privé, comfortabel en geen achtergrondgeluid).
Begin het gesprek vanuit iets dat je is opgevallen. Bijvoorbeeld: ‘Je bent de laatste tijd wat stil tijdens het avondeten, en het is me opgevallen dat je me vaker vraagt om mezelf te herhalen dan voorheen.’ Of: ‘Er zijn me recentelijk wat veranderingen opgevallen en ik ben benieuwd hoe je je voelt.’
- Spreek vanuit je gevoel en stel je kwetsbaar op, zo creëer je meer verbinding en zal de ander sneller zijn/haar moeilijkheden blootleggen.
- Voel aan of je door mag vragen. Het maakt daarbij niet uit of je tegenover je vriend zit of je moeder, als het contact voor jou warm genoeg voelt kun je dit doen.
- Wees een actieve luisteraar in plaats van een zender in het gesprek (luisteren kost een slechthorende veel energie).
- Bespreek het belang van het aanpakken van gehoorverlies (namelijk, een blij en energiek brein).
- Bereid je zelf ook voor op het gesprek, want je kunt verwachten dat de slechthorende het probleem niet erkent.
- Laat weten dat er veel ontwikkelingen zijn in gehoortechnologie en dat hoortoestellen vandaag de dag kleiner, betaalbaar en nauwelijks zichtbaar zijn.
- Wees erop voorbereid dat je weerstand of ontkenning kunt ondervinden tijdens het gesprek, en dat het misschien wel meerdere gesprekken gaat kosten voor je naaste klaar is om een stap te zetten. Zorg hoe dan ook dat je geduldig en open blijft en werk naar een oplossing.
Ook zijn er een aantal dingen die je juist níet moet doen als je een gesprek aangaat. Onderstaande dingen zijn de don’ts tijdens zo’n gesprek.
Zeggen dat je echt volledig begrijpt hoe iemand zich voelt, terwijl je dat in principe niet kunt weten als je zelf geen gehoorverlies hebt.
De allesweter uithangen; houd het gesprek subtiel en gebalanceerd. Het gaat niet om jou.
Verzachten van dat wat moeilijk is voor de ander; geef ruimte aan moeilijkheden die komen bij niet goed kunnen horen, zonder het te bagatelliseren.
Oplossingen aandragen die niet passen bij de ander; niet iedereen wil meteen fysiek een winkel in stappen, relevant leesmateriaal kan al een goed begin zijn.
En dan kom je aan bij stap drie, de laatste stap: een hoortest doen. Dit kan je doen bij een audicien van Specsavers. Voor wie het niet prettig vindt om daar alleen heen te gaan, is het zeker mogelijk om een vertrouwenspersoon mee te nemen. Mocht dat niet uitkomen, of vind je het toch te spannend om bij een locatie van Specsavers een gehoortest te doen, dan kan het gelukkig ook online via deze link. Superhandig, en daarmee is de drempel ook een stuk lager.
Hopelijk heb je iets aan deze tips om alert te blijven in jouw omgeving en natuurlijk bij jezelf ook. Merk je dat iemand zich steeds meer isoleert? Dat iemand echt moeite krijgt met horen? Alsjeblieft, ga dat gesprek aan. Want er kan absoluut iets gedaan worden aan gehoorverlies.
Dit artikel verscheen eerder op Franska.nl
Falder.nl is de grootste mannen 50+ site van Nederland.
Vind je dit een leuk bericht? Like dan onze Facebook-pagina.
