We weten het nog als de dag van gisteren, omdat de impact best groot was.
Jarenlang gold in Nederland een dienstplicht van 18 maanden voor soldaten en 21 voor officieren en onderofficieren, maar de dienstplicht heeft ook 20 en 16 maanden geduurd. Vanaf 1983 was het ‘nog maar’ 14 maanden voor gewone soldaten en 16 voor (onder)officieren, waar later nog eens 2 maanden vanaf ging.
In die tijd werd gekeurd aan de hand van het ABOHZIS-principe. Elke letter stond voor een aandoening. Bijvoorbeeld de H voor horen en de I voor intelligentie. Vooral met de S, die voor stabiliteit staat, werd veel gefraudeerd. Je kreeg dan de laagste score, 5. Iedereen probeerde dus een S5 te scoren. S5 werd een begrip in Nederland! Hoe ben je uit dienst gebleven? Ik heb S5 ( en daar nog trots op zijn ook).
Wij moesten ons in Delft melden voor de keuring. Twee geweldige voorbeelden om de dienstplicht te omzeilen zijn ons bijgebleven. Een van de gasten had een volledig medisch dossier, compleet met röntgenfoto’s over een zogenoemde kapotte knie meegenomen. ‘Ik kan helaas niet rennen, zie mijn knie. Dus bespaar u de moeite en dan ga ik maar weer,’ was zijn commentaar bij de dienstdoende arts. Bleken het de gegevens van zijn broer te zijn, was hij vergeten zijn naam in het dossier te veranderen!
Een ander voorbeeld van toneelspel was een jongeman die pindakaas tussen zijn billen had gesmeerd. Eenmaal bij de arts stak hij zijn vinger tussen de billen en begon smakelijk van de pindakaas te proeven. Doelend op S5 probeerde hij de ‘gek’ uit te hangen. Maar de arts had dit natuurlijk snel door en riep: ‘Wil je er een boterham bij?’
Naast frauderen, kon je ook op een legale manier worden afgekeurd. ‘Bijvoorbeeld wat je beroepsmatig deed,’ zegt defensie expert Peter Wijninga. ‘Als je bij de politie werkte, dan hoefde je bijvoorbeeld niet in dienst. Maar ook het aantal broers speelt mee: “Als je twee oudere broers had hoefde je niet in dienst. En ik ken ook een aantal gevallen dat de jongere broer zei: ‘Ik ga wel.’ Daardoor hoefde de oudere broer niet in dienst.’
Gewetensbezwaar
In die tijd konden mensen zich ook beroepen op de wet gewetensbezwaren. Wijninga: ‘Dat waren vaak mensen met een religieuze achtergrond, Jehova getuigen bijvoorbeeld. Die deden dat op basis van het oude beginsel: ‘gij zult niet doden.’ Zij vonden dat je niet in het leger moest dienen.’
Maar ook zij ontkwamen niet aan een vorm van dienstplicht. Zij moesten een vervangende dienstplicht doen. ‘Daar hadden de meeste religieuzen geen bezwaar tegen, maar je had ook mensen die principieel tegen het systeem waren. Vaak op grond van pacifistische overtuigingen. Die kozen er dan voor om de gevangenis in te gaan.’
Mensen maakten ook slim gebruik van hun opleiding. ‘Je kon uitstel krijgen voor je eerste oefeningen, oftewel het begin van je diensttijd. Dat kon als je bijvoorbeeld studeerde of een opleiding volgde op het HBO. Maar dat betekende als je afgestudeerd was, je vrij snel opgeroepen werd.’
Oproep: welke herinneringen heb jij aan de keuring voor de dienstplicht, en/of aan de dienstplicht zelf? Heb je mooie herinneringen voor ons? Stuur ze met Foto ! naar: redactie@falder.nl
Foto: anp
