‘Samen in de kookpot, waarnaast een zwarte man in rieten rokje staat te roeren met een enorme pollepel.’
Falder Harri ging twee dagen terug met zijn 55+-zusje naar Museum Meermanno/Huis van het Boek in Den Haag. Daar liggen in de vitrine de boekjes die we heel goed kennen van vroeger. Van thuis. Van de schoolbibliotheek. En vooral van het voorlezen door moeder of meester. ‘Tien kleine nikkertjes.’ ‘De lotgevallen van Pijpje Drop.’ ‘Oki en Doki bij de negers.’ ‘De Avonturen van Flip en Flap.’ (Samen in de kookpot, waar een zwarte man in rieten rokje staat te roeren met een enorme pollepel.’ De confrontatie van de kaften en titels doet ons eerst in de lach schieten, brengt vervolgens een toestand van lichte verbijstering en eindigt met: ‘Hoe was dit toen in godsnaam mogelijk?’ Dat is eigenlijk simpel. We wisten niks en kwamen nooit ergens. Bovendien hadden we geen of hooguit 1 braaf TV-net en geen internet. Ook de schoolmeesters – die we op hun woord geloofden – kwamen nooit buiten Rotterdam of Bemmel. De auteur van de Oki en Doki-serie was Henri Arnoldus, een brave onderwijzer die in de avonduren wat bijverdiende.
Daarbij of daardoor beschikten we over een knots van een superioriteitsgevoel ten aanzien van alle vreemde volkeren. Wisten wij veel. Daarom luisterden we met rode oortjes naar gênante teksten als: ‘Blanke mensen smaken fijn’, zegt het opperhoofd. Hij likt zijn lippen af.’
Alle tentoongestelde boeken horen bij de expositie Foute boeken. 350 boeken ‘die echt niet meer kunnen’ liggen in de vitrines van het Haagse Museum Meermanno. Voor iedere 50-plusser die binnenkomt, is het een feest (nou ja) van herkenning. ‘Ja, dit was mijn jeugd!’ Heel frappant is de categorie ABC-boekjes. Op hpdetijd.nl vertelt conservator Bert Sliggers over die boekjes, waarin bij elke letter een voorbeeld staat: ‘Tussen 1880 en 1920 stond de N dan altijd voor neger. (…) lui, onbetrouwbaar. De I stond trouwens voor invalide, de A was Arabier, W was van woekeraar.’ Daarbij stond vaak een tekening van een joodse zakenmeneer.Al die boeken hierboven zijn door voortschrijdend inzicht en met de kennis van nu te bestempelen als neerbuigend, antisemitisch en racistisch. Dat is een no-brainer.
Loop nog eens even door je eigen boekenkast
Loop nog eens even door je eigen boekenkast. Turks Fruit staat er vast in. En Kuifje in Afrika ongetwijfeld ook. Achter de boeken zwerft mogelijk menig beduimeld pornoboekje van Jo Durand. Wat moeten we daarmee? Ook de fik erin? Uw Falderaar las de biografie van Jan Wolkers. Heerlijke leesstof maar onze Jan had het #MeToo-tijdperk nooit overleefd. Zijn belevenissen op Texel (oudere huisvader Jan lokt jonge dochter van winkelier meerdere malen zijn schuurtje in voor een lesje spel der liefde, die deksels ome Jan toch!) zouden nu een schandaal zijn. Of niet? Schrijvers van literatuur komen overal mee weg. Kevin Spacey werd voor minder aan het kruis genageld. Philip Roth en Gerard Reve worden (terecht) op handen gedragen.
Er liggen op de expositie ook (soft)pornoboekjes. Met teksten als: ‘…en haar dijen waren van het degelijke soort. Het soort dat je op de rails houdt en belet dat je ontspoort als je met je lokomotief een tunnel inrijdt.’ (Jo Durand, Avonturier.) Lekker blijven doorlezen, zou ik zeggen. Dit soort teksten is zo over de top en zo ironisch (en zo komisch) dat je wel een 70-jarige Puttense dominee onder een steen moet zijn om daar aanstoot aan te nemen.
Jan Wolkers had het #MeToo-tijdperk niet overleefd.
Het grote barbecueboek. Over 50 jaar ook goed fout?
Maar, je kunt het over 20 jaar nog zouter eten. Conservator Bert Sliggers was op Lowlands. Daar zeiden jongeren: ‘Dan heb je boeken waar iemand eerst een half uur de auto wast en daarna een uur onder de douche staat. Dan is water op rantsoen dus als je dat leest in een boek, dan denk je: wat?!’ Zijn dat over 20 jaar ook foute boeken? Zo doorgeredeneerd, zegt Sliggers op hptijd.nl: ‘Als iemand vlees eet in een boek dan is dat in de toekomst waarschijnlijk helemaal uit den boze. Over 50 jaar ligt Het grote barbecueboek in de tentoonstelling.’ Zou het? In die tijd wil ik niet leven. We leven nu al in een tijd waarin iedereen elkaar de maat neemt.
Gebruik je gezond verstand en zoek lekker zelf uit wat kan en niet kan. Verbranden is altijd zonde.
